Hayat Nedir?
Hayat Nedir, Yusuf-i Hemedani'nin yazmış olduğu risalelerin yer aldığı 101 sayfalık bir kitap. Kitabın içinde Abdülhalik Gücdüvani tarafından yazılan ve Yusuf-i Hemedani’nin hayatını anlatan Makamat-ı Yusuf Hemedani isimli risale de yer alıyor.
İmam Yusuf-i Hemedani’ye (r.h) sordular: Bugünler geçerse ve bu taife yüzlerine perde çekip göçerse selamette kalmak için ne yapayalım? Dedi ki: Onların sözlerinden hergün sekiz varak (16 sayfa) okuyunuz! (s. 14)
Eğer Mansûr-i Hallac mårifeti hakkyla bilseydi Ene'l-Hak yerine Ene't-türab (ben toprağım) derdi. (s. 16)
Zahirinizi dağınıklıktan kurtarın. Zahiri dağınık olanın batını ve gönlü daha da dağınık olur. (s. 45)
Allah Teala seni, sevdiği ve razı olduğu şeylerde muvaffak kılsın, “Canlı kimdir ve hayat nedir?” diye sordun.
Cevap: Allah muvaffak etsin! Bilesin ki, basiret ve yakîn ehline göre “canlı” avunup teselli olan kişidir. “Hayat” da avunmak ve teselli olmaktır. Yedi kat gök ve yerin mahlukatı, teselli ve huzur bulma konusunun özünde hem-fikirdirler. Ancak teselli olma makam ve huzur bulma yerleri farklı farklıdır. Herkesin kendi makam ve durumuna göre bir teselli yeri vardır. İnsan onun varlığı ile huzur bulur, rahatlar ve sakinleşir. Onu kaybettiği zaman muzdarip ve huzursuz olur. Onunla rahatlayıp gönlü sıkıntıdan kurtulduğu için Hak yolunun yolcuları olan Peygamberler şöyle demişlerdir: “Falan kişi, falan şeyle canlıdır, onunla yaşamaktadır.” Bu, canlıyı ve hayatı tanımada genel bir kaidedir.
Ama canlı ile hayatı, tafsilatıyla ve sufi taifesinin tarifi üzere tanımak istersen bilesin ki, dünya süsleri ile teselli olup avunan kişinin mutluluğu, bu aldanış sarayı olan dünyanın malını toplamak, biriktirmek, almak ve vermektir. O kişi dünya ile yaşamaktadır, dünya ile canlıdır. Bu durum, Ademoğlunun hayat derecesi ve konumunun en değersiz, en aşağı seviyesidir. Çünkü dünya metaı ile huzur bulup avunma konusunda tüm hayvanlar, böcekler, vahşi ve ehli hayvanlar, kuş ve balıklar ortaktırlar. Onlar, bu aldanış sarayının lezzetleri ile yaşarlar. Bu yüzden alemi yaratan Hak Teala, niyeti ve ilgisi dünya hazları olan insanlarla hayvanları aynı kefeye koyup şöyle buyurmuştur: “Bırak onları, yesinler, zevk alsınlar; ümit onları avundursun; ileride öğrenecekler.” (Hicr 15/3) Yine şöyle buyurmuştur: “Hayvanların yediği gibi yerler ve varacakları yer ateştir.” (Muhammed 47/12)
Akıl, idrak ve emaneti yüklenmek suretiyle muazzam ve şerefli olarak yaratılmış olan insanın, teselli noktasında kendi emrine amade olan hayvanlar, yırtıcı kuşlar ve böceklerle aynı konumda olması ne utanılacak birşeydir! Böyle bir insan, hayvanların teselli mekanında alçalır ve avunur. Hayvanların yeme, içme, eş edinme, barınma ve giyinme ile mutlu olup avundukları gibi, bu insan da bu tür şeylerle teselli olur. Kendi hakiki konumunu ve derecesini düşünmez: “And olsun ki, biz insanoğullarını şerefli kıldık, onların karada ve denizde gezmesini sağladık.” (İsra 17/70)
(s. 53-54)
Din ile teselli olan, Hak Teala’nın zikri ile huzurlu ve mutlu olan kişinin yedi kat gök ve yer ile muhalefeti kalmaz, herşeyle barışık olur. Bu kusur dünyasında, yararsızlık cihanında, aldanış ve vesvese diyarında mamur bir huzur mekanına sahip olur. Öyle ki onun niyet ve ilgi kuşu, uluhiyet semalarında kanat çırpar. Dili sırda ve Mevla'nın zikrinde, bedeni hararet ve eriyişte, dînî huzur ve ünsiyet mekanı daha mamur bir halde olur. O, bu ünsiyet ve Hakk'a yakınlık ile diridir, daha canlıdır. (s. 58-59)
Kalp ile zikir, ağaç ile su gibidir. Kalp ile tefekkür de ağaç ile meyve gibidir. Ağaca su vermeden yeşermesini beklemek, yaprak ve çiçek çıkarmasını beklemeden ondan meyve istemek hata olur. (s. 71)
HAYAT NEDİR?
Hâce Yusuf-i Hemedânî
Türkçesi: Necdet Tosun
İnsan Yayınları
Yorumlar