Mutsuz Olmak

Mutluluk önemlidir ama anlam daha önemlidir. Hayatta tek meselenin mutluluk olduğu, modern hayattaki anlam kaybını mutlulukla ikame etmek isteyenlerin bir masalıdır; ama mutluluğun sırtına kesinlikle taşıyamayacağı bir yük yüklemiş olurlar böylece. Mutluluk hayatın güzel bir ilavesidir, mutluluktan nasibine bir şeyler düşen herkes buna minnettar olabilir ama insanlar ancak kısmen pay alabilirler ondan. Mutluluğun sınırları vardır ve hayattan haddinden fazlasını istemek anlamsızdır. (s. 11)

Hayattan zevk alabilmek ve hayatı sevebilmek, güzeldir. İnsanların gönül hoşluğu için yapabilecekleri çok şey bulunur. Ama her hoşluğa tekabül eden bir nahoşluk, her iyilik haline tekabül eden bir kötülük hali, her mutlu oluşa tekabül eden bir mutsuzluk vardır. İnsan kendini hoşluk haline ne denli bırakırsa, karşı kutbun potansiyeli o denli büyür. Mutluluğunu sağlığa bağlarsa, bir nezle bile onu mutsuz edebilir. Hep eğlence istiyorsa gönlü, bir saat sıkılmak onu mutsuz etmeye yeter. Hep genç kalmayı istese, yaşlanmak ona daha fazla acı verir. Hayat sırf zevk almak için mi yaşanır? Öyle ise, dişçide duyacağınız acı peşinen hayatınızın bir haftasını gölgeleyecektir. Sırf başarı mıdır önemli olan? O zaman tek bir başarısızlık bile hayattan bıktırabilir. Yaşama sanatı, her şeyde mucizevi olanı görmek midir? O zaman gündelik hayata damgasını vuran ve hiç de mucizevi olmayan şeyler değersizleşir, oysa onlarla yaşamak da yaşama sanatının parçasıdır. (s. 25)

Shakespeare'in Venedik Taciri Antonio da "Neden böyle kederli olduğumu bilmiyorum" derken, herhalde kronik tükenmişlik içinde olmalıdır. Sebeplerini bilmiyordur ve durumunu açıklayacak bir kavramı yoktur elinde, demek durumunu haklı görmesini sağlayacak bir duygudan yoksundur. Birçokları için ancak bir kavramın olduğu yerde bir gerçeklik vardır; bir kavram ortaya çıktığı anda da herkes gerçekliğine bir sığınak bulmak için ona hücum eder. (s. 59)

Modern toplumda giderek daha çok insan anlam yoksunluğu çekiyor. Her alanda ve her düzlemde çekiyorlar bu yoksunluğu: Çalışmayı anlamlandırmada, kendi hayatlarını anlamlandırmada, genel olarak hayatı anlamlandırmada. Anlam kuvvet verir, anlamsızlık kuvvetten düşürür. İnsanlar bir anlam görürlerse, birçok şeye göğüs gerebilir, birçok şeyi alt edebilirler, bir anlam göremezlerse hemen hiçbir şeyin üstesinden gelemezler. (s. 59)

Modern çağda birçok anlam pınarının kuruması nedeniyle anlam giderek daha işitilir biçimde sorgulanıyor. Maddi refah, hangi ideal hedefe hizmet ettiği aşikâr olmayınca anlam ve enerji kaynağı olamıyor, dolayısıyla anlam sorusuna tatminkâr bir cevap sunmuyor. Anlam boşluğunu maddi mallarla doldurmaya dönük her deneme daha ziyade kaygı doğuruyor, çünkü bunlar her zaman kaybedilebilirler. Modern insanlar anlamı nerede bulabilirler?

Onu mutlulukta bulmayı umarlar. Fakat mutluluk anlamı ikame edemez, hele uçucu gönül hoşluğu hiç edemez. Mutluluğa erişme çabasındaki ısrar, anlam yoksunluğunun yol açtığı çaresizliğin bir işaretidir sadece. (s. 69)

Mutsuz Olmak

Wilhelm Schmid