Kendini Aldatan İnsan

-

Bu kitapta Gazâli, insanların, arzularını tatmin yönündeki tabii temayüllerine uymalarından çok, bunların üzerini örten bazı dini erdemler vasıtasıyla kendilerini kandırmalarıyla ilgili gibi görmektedir. Aldanma kelimesinin mazmununda bir tür "kendini kandırma" olduğu da düşünülürse, kitapta eleşstirilen grupların bir yandan şeytan tarafından aldatılırken diğer taraftan üzerlerinde bir amblem gibi taşıdıkları bazı dini simgelerle hem çevrelerini hem kendilerini kandrdıkları da görülecektir. Bu kitap alim, abid, sufi ve zâhid gibi çeşitli dini sınflar içinde temayüz etmiş birçok insanın, aslında temel güdülerini tatmin için uğraştığı dini görev ve erdemleri -belki kendileri bile farkında olmadan- nasıl paravan olarak kullandıklarını gün yüzüne çıkartmaktadır. Kitabın önemi şeklen dine yöneliş gibi görünen olgulara neşter vurması, Allah rızası etiketi altında saklanan gerçek güdüleri deşifre etmesindedir. Günümüzde dini yönelişlerin özellikle sosyal organizasyonlar ölçeğindeki büyük tecrübesini göz önünde bulundurduğumuzda, kitabın hâlâ güncelliğini koruduğunu görmemek mümkün değildir. (s. 20)

* * *

"Hiçbir günahkâr başkasının günah yükünü yüklenmez ve onunla yargılanmaz. İnsan için ancak kendi çalıştığının karşılığı vardır" (Necm, 53:38-39). Babasının takvasıyla kurtulacağını sananlar, babasının yediğiyle doyduğunu, babasının içtiğiyle suya kandığını iddia edenlerden farksızdır. (s. 32)


Umut öncesinde bir çaba varsa umuttur, yoksa düpedüz kendini kandırmaktır. (s. 33)


Fakat kalplerinin derinlerinde şeytanın gizli tuzaklarından hâlâ izler bulunduğunun farkında olmadıklarından bunlar da aldanmaktan kurtulamamışlardır. Nefsin sinsi ve tekinsiz hileleri bu gibi saklı köşelerde gizlidir. İnsan farkına varamadığından bunları ihmal eder. Bu âlimlerin hali, tarlasını zararlı otlardan arındırmaya çalışan çiftçinin hâlini andırir. Çiftçi tarlasını gezer, görebildiği zararlı otları söküp atar. Ancak henüz toprağın altından çıkmamış olan otlar da vardır. Çiftçi onları hesaba katıp ayrıca incelemez, tüm zararlı otların toprağın üstüne çıktığını sanır ve tarlayı temizleme işine son verir. Bir süre sonra yerin altındaki zararlı otlar çıkmaya başlar ve ekinleri mahveder. (Bu gruptaki alimler de bu çiftçi gibidir. Kalplerinin derinlerinde yatan gizli güdülerden yana sorgulayıcı davranmaz, gecelerini gündüzlerine katarak gerçekleştirdikleri tüm ilmi faaliyetlerini Allah için ve insanların yararına yaptıklarını sanırlar. Belki de bu faaliyetlerin ardındaki gizli güdü şöhret, kariyer ve ikbal sevgisidir.) (s. 40)


İbn Mes'ud şöyle der: "Ahir zamanda üzerine farz olmadığı halde hacca gidenler çoğalacak, seyahatleri kolay ve rızıkları bol olacak. Ama hacdan elleri boş dönecekler. Komşuları, karșılayamadıkları ihtiyaçları tarafından esir alınmış vaziyetteyken, onlar binekleri üzerinde dağ bayır aşmakta, komşularının yanında bulunup dertlerine ortak olmamaktadırlar." (s. 63)

Kendini Aldatan İnsan 

İmam Gazali

Tercüman: Muhammed Yazıcı

Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

Kibrit-i Ahmer'in Peşinde

-
Resim
Claude Addas, İbn Arabî ve tasavvuf düşüncesi içindeki yeri üzerine çalışmalarıyla tanınan Michel Chodkiewicz’in kızıdır. Aynı konu etrafında makaleleri ve “Kitabu Nesebi’l-Hırka” metninin tahkikli neşri gibi çalışmaları bulunan yazarın başlıca eseri, tercümesini sunmakta olduğumuz İbn Arabî biyografisidir. Halen sahasındaki en önemli müracaat kaynağını teşkil eden eser İngilizce ve İspanyolca gibi çeşitli dillere de çevrilmiştir. (Gelenek Yayınları) Kibrit-i ahmer, gümüşü altına çevirebilen maddeyi ifade eden simya ıstılahıdır. İbn Arabi Et-Tedbiratu’l-İlahiyyede tabiri bu manada kullanmıştır. Tasavvuf ıstılahında, tabir sık sık velinin ulaştığı yüksek dercenin kemaline işaret için kullanılır. İbn Arabi de talebeleri tarafından kibrit-i ahmer olarak nitelendirilmektedir. Nitekim Şarani, Futuhat müellifinin irfanını açıklamak üzere kaleme aldığı eserlerinden birine bu ismi vermiştir: El-Kibritu’l-Ahmer fi Beyani Ulumi’ş-Şeyhi’l-Ekber. (s. 143) * * * İbn Arabi'nin tev...
Devamı

Râvi

-
Resim
Ravi isimli eser bir muhaddisin hadis derleme sürecindeki yolculuğunu bir kurgu üzerinden roman şeklinde anlatımı. Bir ilim yolcusunun Semerkant’tan başlayıp Buhara’ya, Merv’e, Basra’ya, Rey’e, Haremeyn’e ve daha nice merkeze uğrayarak kâh ferahlık kâh meşakkat içerisinde geçen rihlesi ve tek tanığı kendi derlediği risale hacmindeki bir günce.  Kitabı hem tavsiye hem de hediye eden sevgili Ömer İhsan kardeşime de ne kadar teşekkür etsem azdır. Hadis geleneğinin oluşma sürecini anlamak isteyenler için fevkalade güzel bir eser. Bu gönderinin en alt kısmına Muhammed Enes Topgül hocanın eseri hangi saikle kaleme aldığını anlatan videoyu da ekliyorum. Eğer benim gibi hadis geleneğinin oluşma sürecine dair bilgi birikiminiz yok ise, öneri olarak daha geniş çerçevenin anlaşılması açısından önce Sezai Engin hocanın Muhaddis isimli kitabını okuyabilirsiniz.  Bir hadisin imla süreci nasıl oluyor buna dair kitaptan bir alıntıyı da paylaşıyorum: Hoca yine kârî talebesine kısa bir aşır ok...
Devamı

Müslümanların Gerilemesiyle Dünya Neler Kaybetti

-
Resim
İslâm hükümdarları, ahireti dünyaya tercih ediyor, servet ve hazine peşinde koşmuyor, dirayetli davranıyor, takvadan ve dürüstlükten ayrılmıyorlardı. Bu sayede İslâm medeniyeti husule geliyor, diğer medeniyetlerden üstün bir noktaya taşınıyordu. Allah'ın istediği gibi düzgün bir dinî hayatın devlet yönetimi ile bu denli uyumlu olduğu daha önce yaşanmış bir şey değildi. Peygamberimiz Hz. Muhammed (s.a.s.), peygamberlik mucizesiyle insanların özüne ulaşmış ve oradaki iman ateşini alevlendirmişti. Bu canlanmayla, bu insanlardaki en üstün vasıflar harekete geçmiş, insanlığı tarihinin en ileri noktasına taşımış, en mükemmel saadeti yaşatmışlardı. Cahiliye devri kısa zamanda tarihe gömülmüş, cehaletin ve körleşmenin getirdiği buhranı sıyırıp atmıştı. Allah'ın izniyle onun yolunda olarak muhteşem bir çağ başlatmışlardı. Bu benzersiz çağ, İslâm'ın çağıydı. (s. 116) İbn Haldûn'un bu konuda şöyle bir sözü bulunmaktadır: "Ne garip bir tecellidir ki Müslüman milletlerde, gerek...
Devamı